Kansengelijkheid vergroten door Executieve Functies te versterken
Niet ieder kind krijgt thuis dezelfde kansen om zich te ontwikkelen. Factoren zoals opleidingsniveau van ouders, armoede of het ontbreken van een stimulerende leeromgeving vergroten verschillen in schoolsucces. Het versterken van Executieve Functies (EF) kan hier een belangrijk tegenwicht bieden.
EF en kansengelijkheid
Executieve Functies – zoals plannen, timemanagement, flexibiliteit en emotieregulatie – zijn cruciaal voor schoolsucces. Ze ontwikkelen zich deels vanzelf door hersenrijping, maar vooral door de prikkels en begeleiding die kinderen in hun omgeving krijgen (Jolles, 2017). Onderzoek laat zien dat kinderen van laagopgeleide ouders gemiddeld trager EF ontwikkelen, mede doordat zij minder vaak worden uitgedaagd in een gestructureerde en taalrijke leeromgeving (Kennisrotonde, 2019; Feryn et al., 2020).
Waarom scholen het verschil maken
Omdat EF veranderbaar zijn, kan school een grote rol spelen. Door EF expliciet te trainen, leren leerlingen plannen, reflecteren en doorzetten. Enthoven et al. (2021) benadrukken dat scholen kunnen compenseren voor wat thuis ontbreekt, door structuur en ondersteuning expliciet aan te bieden. Voor leerlingen die weinig kansen krijgen, kan dit het verschil maken tussen vastlopen en succeservaringen opdoen.
Investeren in psychologisch kapitaal
Socioloog Iliass El Hadioui (Poortvliet, 2020) stelt dat leraren juist invloed hebben op het psychologisch kapitaal van leerlingen. Door succeservaringen te creëren, emoties te helpen reguleren en positieve feedback te geven, groeit het geloof in eigen kunnen – een belangrijke voorspeller van studiesucces, zelfs sterker dan sociaal-economische status.
EF als deel van de oplossing
Het versterken van EF is natuurlijk niet dé oplossing voor kansenongelijkheid. Maar juist omdat EF zo bepalend zijn voor leren én trainbaar zijn, kan het gericht ontwikkelen ervan een waardevolle bijdrage leveren. Alle leerlingen hebben er baat bij, en voor wie thuis minder kansen krijgt, kan EF-ondersteuning op school écht het verschil maken.
Meer weten over de rol van EF in kansengelijkheid en hoe scholen dit concreet kunnen aanpakken?